Sóng siêu âm là một khái niệm thường xuyên được nhắc đến trong học tập cũng như trong đời sống hàng ngày. Tuy nhiên, đa số mọi người chỉ nghe qua chứ chưa thật sự hiểu về sóng siêu âm, nguyên lý hoạt động của sóng siêu âm cũng như các ứng dụng của sóng siêu âm trong cuộc sống. Vì vậy, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu kỹ hơn về sóng siêu âm thông qua bài viết này nhé.
Sóng siêu âm là một khái niệm thường xuyên được nhắc đến trong học tập cũng như trong đời sống hàng ngày. Tuy nhiên, đa số mọi người chỉ nghe qua chứ chưa thật sự hiểu về sóng siêu âm, nguyên lý hoạt động của sóng siêu âm cũng như các ứng dụng của sóng siêu âm trong cuộc sống. Vì vậy, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu kỹ hơn về sóng siêu âm thông qua bài viết này nhé.
Thường thì con bạn sẽ trải qua quá trình siêu âm một cách dễ dàng, nhanh chóng và không đau. Hầu hết các máy siêu âm ở Bệnh viện Vinmec đều có chức năng sưởi ấm gel, vì vậy mà không sợ trẻ bị lạnh hoặc giật mình, hay khó chịu như khi siêu âm với gel lạnh vào mùa đông.
Một số trường hợp trẻ sợ khi gặp Bác sĩ, hoặc trẻ vừa lấy máu hoặc tiêm truyền xong thì khi gặp bất cứ nhân viên y tế nào sẽ sợ và khóc, làm hạn chế quá trình làm siêu âm. Khi đó, bạn có thể dỗ dành con, đưa cho trẻ các món đồ chơi để trẻ hợp tác với Bác sĩ trong quá trình siêu âm, thậm chí có một số trường hợp phải có sự can thiệp bằng cách giữ yên trẻ để làm siêu âm.
Cha mẹ nên lựa chọn cơ sở y tế uy tín để thăm khám cho trẻ
Phương pháp này sử dụng máy siêu âm với các đầu dò thích hợp, khi siêu âm, đầu dò sẽ được bôi một lớp gel để tăng sự tiếp xúc và truyền sóng siêu âm giữa da và đầu dò (vì các bóng khí giữa da và đầu dò sẽ chặn sự truyền sóng siêu âm từ đầu dò vào cơ thể).
Sóng âm tần số cao truyền từ đầu dò vào cơ thể, khi đi qua mỗi cơ quan bộ phận trong cơ thể, chúng lại có những sóng âm dội lại, khi đó đầu dò thu lại những sóng đó về máy tính và phân tích tái tạo lại hình ảnh những cơ quan bộ phận mà sóng âm đi qua. Quá trình từ khi phát sóng âm truyền vào cơ thể, sóng âm dội lại và đầu dò thu nhận lại, đến khâu xử lý tạo ra hình ảnh rất nhanh, gần như tức thì, nên có thể thu nhận được hình ảnh các cấu trúc, cơ quan với sự vận động thời gian thực, như các quai ruột nhu động, thấy luồng trào ngược dạ dày – thực quản, hay máu chảy trong lòng mạch trên siêu âm màu,..
Siêu âm đơn giản chỉ là đặt đầu dò tiếp xúc với da nơi cần quan sát các cơ quan bên trong, nên không xâm lấn và không đau. Mặt khác, nó không sử dụng tia bức xạ như trong chụp X quang nên không lo trẻ bị nhiễm xạ. Đây là những điều mà hầu hết các bậc cha mẹ lo lắng khi cho trẻ đi siêu âm.
Cùng với việc phát triển của khoa học kỹ thuật, việc tiến hành tẩy rửa các đồ vật có chi tiết nhỏ, hoặc cần tẩy rửa với số lượng lớn ngày càng quan trọng. Nếu chỉ dùng sức người thì vừa tốn kém về thời gian và chi phí mà hiệu quả làm sạch lại không cao. Cho nên các loại máy làm sạch bằng sóng siêu âm ra đời giúp cho việc làm sạch trở nên hết sức dễ dàng. Với các loại máy làm sạch bằng sóng siêu âm, bạn chỉ cần nhúng vật cần làm sạch vào dung dịch rửa sau đó đưa sóng siêu âm vào dung dịch rửa. Chỉ trong một thời gian ngắn các đồ vật sẽ được làm sạch đến từng chi tiết nhỏ.
Sở dĩ sóng siêu âm làm được điều này là dựa trên hiện tượng “xâm thực của sóng siêu âm”. Thông thường, trong chất lỏng tồn tại một lượng lớn các bọt khí, dưới tác động của sóng siêu âm, bọt khí trong dung dịch rửa không chịu được mà sẽ bị vỡ ra. Quá trình vỡ bọt sẽ sinh ra những luồng sóng xung kích nhỏ rất mạnh, được gọi là “hiện tượng tạo chân không”. Do tần số của sóng siêu âm rất cao nên những bọt khí này liên tục được hình thành và mất đi. Sóng xung kích mà chúng sản sinh ra lan tới mọi ngóc ngách và làm sạch các chi tiết của đồ vật.
Bể rửa siêu âm công nghiệp có tác dụng làm sạch vượt trội
Sóng siêu âm cũng được ứng dụng phổ biến trong công nghiệp hàn. Nhờ vào mạch rung của máy phát sóng siêu âm rung cùng với công suất khuếch đại đầu ra của tín hiệu tần số sóng siêu âm. Hiệu ứng được chuyển đổi từ điện áp ngược của đầu dò thành hiệu ứng rung động với tần số cơ học. Rồi từ khuôn hàn chuyển đến linh kiện nhựa cần hàn. Trải qua sự ma sát giữa các phân tử bên trong và trên bề mặt linh kiện, giúp cho nhiệt độ tại các mối hàn nhanh chóng tăng cao . Khi nhiệt độ tại các mối hàn đạt đến mức khiến cho các phôi hàn nóng chảy sẽ giúp các mối hàn kết dính lại với nhau. Từ đó nhanh chóng lấp đầy các chỗ hở tại mối hàn, và khi các chấn động ngừng lại thì mối hàn trên linh kiện cũng nguội đi, định hình thẩm mỹ cho các mối hàn.
Sóng siêu âm được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau của cuộc sống, ở bài viết này chúng tôi xin nêu ra một vài ứng dụng tiêu biểu:
Đối với các trường hợp cấp cứu như trẻ đau bụng, nôn trớ ... thì cho trẻ đi khám ngay, và nếu bác sĩ khám có chỉ định siêu âm cho con bạn, thì cho trẻ siêu âm ngay theo chỉ dẫn của nhân viên y tế mà không cần phải chuẩn bị gì nhiều.
Đối với một số trường hợp đặc biệt cần chuẩn bị như:
Sóng siêu âm có bước sóng ngắn nên độ phân giải của ảnh chụp siêu âm giúp phân biệt được các vật thể kích thước rất nhỏ ở khoảng centimet hoặc milimet. Do đó, sóng siêu âm được ứng dụng trong y học để chuẩn đoán y khoa, hay còn gọi là siêu âm, rất hiệu hiệu quả trong việc ghi nhận hình ảnh của các mô mềm. Thông thường người ta dùng tần số 1 – 15 MHz để truyền chùm sóng siêu âm đi qua cơ thể. Siêu âm 2D được sử dụng để tiến hành kiểm tra sơ bộ, siêu âm 3D được dùng để khám thai, tuyến giáp, và siêu âm Doppler để kiểm tra mạch máu bệnh nhân.
(Nguồn ảnh: https://easterngroup.com.vn/)
Bài viết được viết bởi ThS.BS Hoàng Làn Văn Đức - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh, Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Siêu âm bụng trẻ em là phương pháp khám xét vùng bụng của trẻ bằng sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh, nó không sử dụng bức xạ như X quang nên không có tác hại nào. Siêu âm rất có giá trị trong khám xét để đánh giá và phát hiện nguyên nhân của đau bụng, vùng chậu và bìu của trẻ.
Các bộ phận có thể thăm khám được trên siêu âm như: gan, mật, tụy, lách, thận, bàng quang, tử cung và buồng trứng với trẻ nữ, dạ dày, ruột.
Một số bệnh lý hoặc tình trạng bệnh mà siêu âm có thể phát hiện:
Ngoài ra, khi siêu âm có thể kết hợp với Doppler để đánh giá và phát hiện tốt hơn các bất thường:
Siêu âm ổ bụng giúp xác định nguyên nhân gây đau bụng ở trẻ
Vì siêu âm cung cấp hình ảnh thời gian thực, nên Bác sĩ có thể sử dụng nó để hướng dẫn chọc hút bằng kim nhỏ hoặc sinh thiết. Ngoài ra, siêu âm còn được sử dụng để hướng dẫn việc đặt ống thông hoặc các thiết bị dẫn lưu khác. Điều này đảm bảo an toàn và chính xác.
Rủi ro: Với siêu âm chẩn đoán thì hầu như chưa phát hiện các tác hại nào với con người.
Dựa trên nguyên lý truyền sóng âm và thu lại mà các nhà nghiên cứu đã tạo ra thiết bị dò cá bằng sóng siêu âm. Giúp xác định vị trí, hướng di chuyển và vận tốc của đàn cá. Các máy dò cá phát ra một chùm sóng siêu âm, thông thường tần số các máy dò cá nước ngọt khoảng 200 kHZ và máy dò cá biển là 50 kHZ. Các luồng sóng sóng siêu âm này truyền với tốc độ khoảng 1500 m/s, khi gặp chướng ngại vật nào đó thì một phần sóng âm ấy lập tức bị dội trở lại phía trên. Khi ấy luồng sóng ấy sẽ được tiếp nhận bằng dụng dụ thăm dò, ngư dân có thể biết được khu vực có nhiều cá và hướng di chuyển của đàn cá.
Máy dò cá giúp ngư dân đánh bắt hiệu quả hơn
(Nguồn ảnh: https://tincay.com/)